Warunkowe umorzenie w prawie karnym

Kodeks karny przewiduje możliwość warunkowego umorzenia postępowania, czyli odstąpienia od skazania oraz wymierzenia kary. Jest to tzw. kontrolowanie wolności i odstąpienie od postępowania „na próbę”, które orzekane jest na okres od roku do lat trzech. W prostych słowach można powiedzieć, że jest to druga szansa, a pomyślne przejście okresu „próby” może zakończyć się dla oskarżonego umorzeniem ostatecznym. Nie oznacza to jednak uniknięcia odpowiedzialności karnej – zostaje ona po prostu zastąpiona innymi środkami, o których decyduje sąd z uwzględnieniem indywidualnych okoliczności.

Przesłanki do warunkowego umorzenia w prawie karnym

Nie każdy może skorzystać z drugiej szansy, jaką daje warunkowe umorzenie. By sąd mógł podjąć pozytywną decyzję, musi być spełniony szereg przesłanek wskazanych przez kodeks karny, tj.:

• okoliczności czynu nie budzą wątpliwości
• sprawca nie był dotychczas skazany za przestępstwo umyślne
• stopień winy, jak i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne
• pozytywna prognoza kryminologiczna (postawa i warunki osobiste sprawcy oraz jego dotychczasowy sposób życia pozwalają przypuszczać, że sprawca będzie przestrzegał porządku publicznego).

Istnieje również możliwość ubiegania się o warunkowe umorzenie postępowania w przypadku pojednania pokrzywdzonego ze sprawcą bądź też naprawienia szkody – dotyczy to jedynie przestępstw zagrożonych karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 5 lat.

Procedura warunkowego umorzenia postępowania

Jeśli istnieją przesłanki umożliwiające warunkowe umorzenie postępowania, należy rozpocząć procedurę poprzez złożenie odpowiedniego wniosku. Z wnioskiem może wystąpić sam oskarżony bądź też jego obrońca, ale też prokurator. Sąd co do zasady rozpatruje wniosek na posiedzeniu – bada wszystkie przesłanki, a następnie orzeka o warunkowym umorzeniu postępowania na okres próby wynoszący od 1 roku do 3 lat lub wniosku nie uwzględnia i rozpoznaje sprawę na zasadach ogólnych. Sąd w przypadku uwzględnienia wniosku może również nałożyć na sprawcę liczne obowiązki probacyjne jak na przykład dozór kuratora, oficjalne przeproszenie osoby pokrzywdzonej, a także zakaz prowadzenia pojazdów, zakaz kontaktowania się z pokrzywdzonym i inne.