Rozbój został spenalizowany w kodeksie karnym jako przestępstwo przeciwko mieniu. Jest
zaliczany do jednego z najpoważniejszych czynów tego typu. Wagę przestępstwa widać już po
zagrożeniu karnym, które w przypadku rozboju jest bardzo wysokie. Wiele osób nie zdaje sobie
jednak sprawy z różnic pomiędzy rozbojem a zwykłą kradzieżą. Warto więc poznać podstawowe
różnice w zakresie wskazanych przestępstw.
Przestępstwo rozboju – na czym polega?
Zgodnie z art. 280 kodeksu karnego rozbój ma miejsce, gdy dochodzi do kradzieży z użyciem
przemocy bądź groźby albo doprowadzając człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności.
Kara w tym przypadku wynosi od 2 do 12 lat. Sprawca w kontekście aktualnie obowiązujących
przepisów co do zasady nie powinien więc liczyć na warunkowe umorzenie postępowania oraz
orzeczenie kary z warunkowym zawieszeniem jej wykonania.
Kwalifikowane przestępstwo rozboju
Konstrukcja przestępstwa rozboju obejmuje jego dwa typy – podstawowy, określony w paragrafie 1
i opisany powyżej oraz kwalifikowany.
Zgodnie z art. 280 § 2 kodeksu karnego jego znamiona to:
posługiwanie się bronią palną, nożem lub innym podobnie niebezpiecznym przedmiotem,
posługiwanie się podobnie niebezpiecznym środkiem obezwładniającym,
działanie w inny sposób bezpośrednio zagrażający życiu,
działanie wspólnie z inną osobą, która posługuje się taką bronią, przedmiotem, środkiem
lub sposobem.
Warto również zwrócić uwagę na orzecznictwo sądowe w zakresie kwalifikowania czynu jako
rozboju. Dla przykładu wskazuje się, że posługiwanie się atrapą broni w trakcie popełnienia
kradzieży uzasadnia uznanie, że doszło do rozboju (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia
2002 roku, sygn. akt II KKN 373/00).
Problemy interpretacyjne wywołuje również m.in. pojęcie niebezpiecznego przedmiotu. Wskazuje
się, że o zakwalifikowaniu w ten sposób określonej rzeczy nie decyduje jej przeznaczenie, a fakt,
czy zwykłe użycie może powodować skutki podobne do użycia broni palnej lub noża (por.
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 2003 roku, sygn. akt I KZP 13/03). W wielu
orzeczeniach sądów różnych instancji rozstrzygnięcia były nieoczywiste. Dla przykładu można
wskazać, że stwierdzono już uprzednio, że ułamek butelki nie jest narzędziem niebezpiecznym,
ponieważ zadanie obrażeń ofierze jest w tym przypadku znacznie trudniejsze niż w razie
wykorzystania np. tradycyjnego noża.
Kwalifikowane przestępstwo rozboju jest zagrożone karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy
od 3 lat, natomiast maksymalna możliwa do orzeczenia kara wynosi 20 lat.
Czym różni się rozbój od kradzieży?
Rozbój jest powszechnie określany mianem kwalifikowanej kradzieży. Podobieństwo w przypadku
obu przestępstw dotyczy zaboru mienia dokonanego bezprawnie. W razie rozboju zachowanie
sprawcy nie ogranicza się jednak do zwykłej kradzieży – przestępca stosuje przemoc bądź grozi jej
użyciem.
Wspomniane zachowanie musi być środkiem, który służy do dokonania przestępstwa. Można uznać
za spełnienie tego wymagania zarówno w sytuacji, w której czynności tego typu nastąpiły przed
dokonaniem zaboru rzeczy, jak i gdy użycie przemocy nastąpiło w trakcie kradzieży. Zabór mienia
dokonany przed użyciem przemocy będzie się wiązał z zakwalifikowaniem przestępstwa jako
kradzież rozbójnicza, która jest zagrożona niższą karą.
Usiłowanie rozboju
Również w przypadku rozboju możliwe jest ustalenie jego usiłowania. Taka kwalifikacja będzie
miała miejsce, gdy czynności niedoszłego sprawcy będą nakierowane nie tylko na mienie, ale
również na osobę poszkodowanego. W tym zakresie warto wspomnieć, że samo doprowadzenie do
stanu nieprzytomności osoby, od której będzie się chciało bezprawnie zabrać jakąś rzecz (np.
samochód), nie jest usiłowaniem rozboju. Czyn będzie mógł zostać zakwalifikowany w ten sposób
tylko, jeśli przedmiot zostanie rzeczywiście odebrany ofierze.
Jeśli napadnięta osoba, co do której usiłujący oczekiwał, że będzie ona miała przy sobie środki
pieniężne o znacznej wartości, w rzeczywistości nie dysponuje żadną gotówką, czyn może z kolei
zostać uznany za usiłowanie nieudolne.
Czy jest prawdopodobne tymczasowe aresztowanie w przypadku sprawy o rozbój?
Ze względu na dużą szkodliwość społeczną, z jaką związane jest przestępstwo rozboju, w tego typu
sprawach tymczasowe aresztowanie często jest stosowane. Przed podjęciem decyzji dokonuje się
analizy zagrożenia karnego, jakie wystąpi w danym stanie faktycznym i prawnym. Pod uwagę
bierze się jednak nie tylko maksymalny możliwy wymiar kary ustalany na podstawie przepisów
ustawy, ale przede wszystkim dokonuje się oceny, jaki wyrok może być wydany w razie
stwierdzenia winy konkretnego sprawcy.
Orzekając tymczasowe aresztowanie w sprawie o rozbój, sąd nie powinien działać z automatu i
stosować tego rozwiązania za każdym razem. Może się bowiem okazać, że ze względu na
szczególne okoliczności kara, jaka może zapaść, będzie się mieściła w granicach dolnego
zagrożenia karnego określonego w kodeksie karnym bądź sprawca będzie mógł liczyć na jej
nadzwyczajne złagodzenie.
Czy w przypadku popełniania przestępstwa rozboju potrzebna jest pomoc adwokata ?
Niewątpliwie w sprawie dotyczącej popełnienia przestępstwa rozboju pomoc doświadczonego
adwokata zajmującego się prawem karnym może okazać się kluczowa. Jak zostało to wskazane
powyżej przy popełnieniu przedmiotowego przestępstwa sądy często stosują tymczasowe
aresztowanie. Uzyskanie szybkiej i profesjonalnej pomocy prawnej może umożliwić odpowiadanie
z wolnej stopy oraz realizację innych czynności np. mediacji z pokrzywdzonym.
